Dekkingsgraad beschermen in aanloop naar het nieuwe stelsel?

De afgelopen maanden zijn de dekkingsgraden van de meeste pensioenfondsen fors gestegen. Dat is goed nieuws, maar het omgekeerde kan natuurlijk ook gebeuren. Pensioenfondsen moeten daarom beslissen of ze het renterisico en/of beleggingsrisico willen terugnemen. Gegeven de naderende overgang naar het nieuwe pensioenstelsel denken wij dat het tijdelijk verlagen van het risicoprofiel voor veel fondsen goed verdedigbaar is.

Dekkingsgraad op transitiedatum bepalend

De meeste Nederlandse pensioenfondsen zullen binnen enkele jaren de transitie maken naar het nieuwe pensioenstelsel. Het niveau van de dekkingsgraad op het transitiemoment is zeer bepalend voor het succes van de transitie en voor de doelstellingen en de inrichting van het beleid in het nieuwe stelsel.

Bij een hoge dekkingsgraad is er ruimte voor het verhogen van de pensioenen, het vullen van een compensatiedepot en het vullen van een solidariteits- of risicodelingsreserve. Onderhandelingen tussen sociale partners onderling en met het fonds gaan dan relatief makkelijk, het vertrouwen van de deelnemers in het fonds stijgt, en dat vertrouwen kan in de toekomst behouden blijven doordat de effecten van slechte toekomstige economische omstandigheden kunnen worden opgevangen met behulp van een goed gevulde reserve.

Bij een lage dekkingsgraad is het kiezen of delen. Onderhandelingen worden lastiger, en van een verhoging van de pensioenen of storting in een compensatiedepot of van een reserve kan geen sprake zijn. In het ergste geval moeten pensioenen zelfs verlaagd worden op het transitiemoment, met blijvende schade voor het vertrouwen.

Nieuwe situatie

Vanwege de naderende transitie en de gestegen dekkingsgraden is er echt een andere situatie ontstaan. De potentiële impact van een forse rentedaling en/of aandelencrash is vóór de transitie voor veel fondsen veel groter dan erna, en ook veel groter dan we tot nu toe gewend waren in het ftk. Niet zo zeer vanuit financieel oogpunt (pensioen is ook in het nieuwe stelsel duur als de rente laag is, en aandelenmarkten herstellen zich doorgaans wel weer), maar vooral vanuit het oogpunt van een succesvolle transitie en het vertrouwen in het nieuwe stelsel en in de pensioenfondsen.

Argumenten voor en tegen risicoreductie

De dekkingsgraden van de meeste fondsen zijn de laatste tijd fors gestegen, vooral door de stijging van de rente. Veel van de beoogde doelstellingen lijken bij het huidige dekkingsgraadniveau binnen handbereik. Door het beleggingsrisico in aanloop naar de transitiedatum (fors) terug te nemen kan de huidige comfortabele uitgangspositie voor een belangrijk deel beschermd worden tegen de risico’s die voortkomen uit de zeer onzekere actuele situatie in de wereld en op financiële markten.

Maar er zijn ook argumenten om het beleggingsrisico niet te verlagen: Een pensioenfonds is een lange termijn belegger en moet voldoende rendement halen voor een goed pensioen voor haar deelnemers. Nu een aantal jaren de voet van het aandelenrisico-pedaal halen, betekent uiteindelijk met grote kans minder rendement en daarmee een lager pensioen voor iedereen. Minder renterisico heeft dit bezwaar voor veel fondsen niet en is dan makkelijker door te voeren. Wel moeten risico verlagende aanpassingen in het beleggingsbeleid over enkele jaren met grote kans weer teruggedraaid worden, met extra transactiekosten tot gevolg.

Risicoreductie goed verdedigbaar

De impact op de pensioenen van het (tijdelijk) mislopen van een deel van het verwachte rendement en van eventuele extra transactiekosten is veel kleiner dan het verlies dat zich kan voordoen bij een crash op financiële markten. Wij concluderen daarom dat er - gegeven de huidige dekkingsgraadniveaus - voor veel fondsen goede argumenten zijn om risico terug te nemen tot aan de transitie.

Nog veel keuzes te maken

Als er gekozen wordt voor een risicoreductie dan moeten er vervolgens nog een aantal keuzes gemaakt worden:

• Risicoreductie binnen of buiten de huidige risicohouding? Een forse risicoreductie zal veelal niet passen binnen de huidige risicohouding. Sociale partners zullen moeten worden aangehaakt als de risicoreductie niet past binnen de huidige risicohouding.
• Via een aanpassing van het strategische beleid of via een tijdelijke afwijking ervan? Een lagere allocatie naar de returnportefeuille via het strategische beleid kan bij sommige fondsen leiden tot lager opbouwpercentage.
• Via een lagere exposure naar zakelijke waarden of via een hogere afdekking van het renterisico, of een combinatie?
• Met behulp van lineaire of niet-lineaire instrumenten, of een combinatie?

Wacht niet te lang

Duidelijk is dat er veel stappen gezet moeten worden voordat een besluit tot risicoreductie genomen, ingevuld en geïmplementeerd is. Pensioenfondsen doen er goed aan om alle argumenten voor- en tegen risicoreductie in aanloop naar de transitie in kaart te brengen, te bediscussiëren, af te wegen en de gemaakte keuzes en onderbouwingen ervan goed vast te leggen. Wij denken dat het verstandig om dit onderwerp spoedig te agenderen om te voorkomen dat een grote daling van de dekkingsgraad zich voltrekt nog voordat een eventuele risicoreductie geïmplementeerd kan worden. Na de zomer zullen wij dieper ingaan op de procesmatige en uitvoeringstechnische aspecten van een substantiële risicoreductie. Als u hierover al eerder wilt afstemmen kunt u natuurlijk altijd contact met ons opnemen.