Wet Toekomst Pensioenen naar Tweede Kamer

Gisteren heeft minister Schouten de Wet Toekomst Pensioenen naar de Tweede Kamer gestuurd. Hieraan gaan maanden hard werk aan vooraf, zowel vanuit de wetgever als binnen de pensioensector. Eind 2020 werd de conceptwettekst al als internetconsultatie gepubliceerd. Nu, ruim een jaar later, is de wet op verschillende punten aangepast, aangescherpt en aangevuld. In dit artikel beschrijven we de kern en belangrijkste aanpassingen.

De beoogde ingangsdatum van de Wet Toekomst Pensioenen (Wtp) is onveranderd 1 januari 2023. De sociale partners en pensioenuitvoerders krijgen vanaf dan vier jaar de tijd om pensioenregelingen aan te passen aan de nieuwe wetgeving, dus tot 1 januari 2027. 

Het wetsvoorstel ligt op dit moment bij de Tweede Kamer ter beoordeling. Daarna zal het ook door de Eerste Kamer moeten worden goedgekeurd.

Via een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) wordt het mogelijk voor pensioenfondsen om met terugwerkende kracht te indexeren bij een beleidsdekkingsgraad boven de 105%. Pensioenfondsen en sociale partneres moeten dan wel het voornemen hebben om in te varen. Meer hierover is te lezen in het ontwerp besluit.

Op dit moment wordt nog gewerkt aan de afronding van de lagere regelgeving om het wetsvoorstel nader uit te werken. Op een drietal onderwerpen worden hier komende dagen Algemene Maatregelen van Bestuur ter consultatie neergelegd. De lagere regelgeving wordt na de indiening van het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer zo spoedig mogelijk opengesteld voor internetconsultatie. Uitzondering daarop is het onderdeel dat ziet op de parameters en scenariosets, omdat voor het opstellen hiervan het advies van de Commissie Parameters afgerond moet zijn. De afronding hiervan is rond de zomer voorzien.

In de tussentijd zal ook binnen de pensioensector en Pensioenfederatie wel (verder) worden gewerkt aan best practicies, onder andere voor de vormgeving van het transitieplan. Hiertoe wordt samen met sociale partners en ouderen- en jongerenorganisaties gewerkt aan een handreiking voor evenwichtige transitie.

In de aanbiedingsbrief is uitvoerige aandacht voor communicatie richting het grote publiek. Hierbij is het uitgangspunt om eenvoudig en begrijpelijk te communiceren. Hiervoor werkt het ministerie samen met allerlei partijen. De communicatie zal in drie stappen zal plaatsvinden, bestaand uit een toolkit basiskennis pensioenen voor de hele sector, een gezamenlijk publieksplatform waarin informatie voor alle Nederlanders beschikbaar komt en publiekscampagne om Nederlanders te informeren over de vernieuwing in het pensioenstelsel.

Tenslotte wordt het belang van een correcte pensioenadministratie benadrukt door de minister. In de Wtp wordt daarom voorgeschreven dat de uitvoerders in het implementatieplan uiteenzetten op welke wijze en volgens welk tijdpad de voorbereidingen voor de invoering van de nieuwe regeling worden getroffen. In het kader van de inventarisatie en beheersing van risico’s dient de pensioenuitvoerder in het implementatieplan aandacht te besteden aan datakwaliteit. DNB zal nadrukkelijk onderzoek uitvoeren naar datakwaliteit en wendbaarheid van IT-systemen

De wet Toekomst Pensioenen is de uitwerking van het Pensioenakkoord, dat in 2019 werd gesloten. Het bevat de vernieuwing van het pensioenstelsel waarin drie type pensioenregelingen worden onderscheiden: de flexibele premieovereenkomst, de solidaire premieovereenkomst en de premie-uitkeringsovereenkomst. De derde is alleen van toepassing voor verzekeraars, omdat zij een nominale garantie op de uitkeringen kunnen afgeven. Verder omvat de wet onder andere de afschaffing van de doorsneesystematiek, uniformering van het partnerpensioen, experimenten met pensioenopbouw voor zelfstandigen en inkorting van de wachttijd voor werknemers in de uitzendsector.

Veel hiervan was al uitgewerkt in de eerder gepubliceerde consultatieversie.

Veranderingen ten opzichte van consultatieversie

Ten opzichte van de consultatieversie zijn de wet en Memorie van Toelichting op verschillende punten aangepast, aangescherpt en aangevuld. 

Risicodelingsreserve

Binnen de flexibele premieregeling wordt een risicodelingsreserve toegestaan. Deze kent veel overeenkomsten met de solidariteitsreserve in de solidarire premieregeling. Echter mag de risicodelingsreserve alleen worden gevuld vanuit premie en kan deze niet worden ingezet voor het delen van beleggingsrisico in combinatie met keuzevrijheid voor ht beleggingsprofiel.

Mogelijkheid leeftijdsafhankelijke risicopremie

Pensioenuitvoerders krijgen toch de mogelijkheid voor risicogedekte pensioenen te blijven werken met een leeftijdsafhankelijke premie. Hier geldt alleen een uitzondering voor verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen, waar de wetgever de bedrijfstakbrede premiesolidariteit van belang acht. 

Inzet solidariteitsreserve voor delen inflatierisico

De mogelijkheid om ook inflatierisico te delen via de solidariteitsreserve wordt nu expliciet benoemd. Binnen de solidariteitsreserve wordt ex-ante herverdeling niet uitgesloten, en zal enige mate van herverdeling toegestaan zijn. In lagere regelgeving zullen nadere voorwaarden worden gesteld aan het bieden van inflatiebescherming via de solidariteitsreserve.

Risicohouding

De Memorie van Toelichting is herzien op het punt van de werking en eisen ten aanzien van de toets op de risicohouding van de deelnemers. Er is een meer logische opbouw gehanteerd, waarbij de verschillende stappen zijn beschreven die een pensioenuitvoerder in het proces rond de bepaling van de risicohouding en de vertaling naar het beleggingsbeleid en de verdeelregels moet doorlopen. De vastgestelde risicohouding bij deelnemers moet worden gebruikt om voor leeftijdscohorten een risicohouding vast te leggen. De pensioenuitvoerder bepaalt hoeveel differentiatie in leeftijdscohorten wenselijk is om recht te doen aan verschillen in risicohouding tussen deelnemers van verschillende leeftijden. Desgewenst is naast de verplichte vaststelling van de risicohouding per leeftijdscohort ook een verdere differentiatie op basis van relevante deelnemerskarakteristieken of pensioensoorten mogelijk.

Tijdelijk hogere bovengrens voor solidariteitsreserve bij invaren

Fondsen waarvan de actuele dekkingsgraad op het moment van invaren hoger is dan 115%, krijgen de mogelijkheid om tijdelijk een solidariteitsreserve aan te houden hoger dan het maximum van 15%. Deze fondsen worden geacht de reserve af te bouwen, zodat zij na de compensatieperiode, in 2037, over een solidariteitsreserve van maximaal 15% beschikken.

We merken op dat in het wetsvoorstel geen ruimte is gemaakt voor een collectieve uitkeringsfase binnen de solidaire premieregeling, ondanks dat deze wens vanuit meerdere partijen binnen de pensioensector was neergelegd. Reden hiervoor is dat de wetgever vindt dat dit niet past bij het uitgangspunt van één collectief vermogen in de opbouw- en uitkeringsfase, waarbij de deelnemers over een persoonlijk voor de uitkering gereserveerd pensioenvermogen in beide fases beschikken. Bovendien zou een collectieve vormgeving van de uitkeringsfase tot herverdeling kunnen leiden, waardoor het risico bestaat dat discussies over de verdeling van het collectieve vermogen tussen generaties uit het huidige contract weer worden binnengehaald.
Ook blijven de twee invaarmethoden, standaardmethode en de Value Based methode, naast elkaar mogelijk. Daarnaast is het wetsvoorstel op het gebied van het transitie FTK vooral verduidelijkt, zonder in essentie te wijzigen en zal voor gesloten fondsen geen aangepast toezichtskader gaan gelden.

Vervallen individueel bezwaarrecht

De regering acht invaren van bestaande aanspraken van groot belang en geeft aan dat het achterblijven in een gesloten regeling in het huidige FTK, zeker op lange termijn, voor deelnemers veelal geen gunstig alternatief zal zijn voor deelnemers. Dit maakt dat voor deze specifieke transitie geldt dat het individueel bezwaarrecht vervalt. Wel wordt de zorgvuldigheid van het besluitvormingsproces en borging van het meewegen van alle relevante omstandigheden benadrukt. Ook wordt belang gehecht aan de stem van de gepensioneerden en slapers, welke hoorrecht krijgen.