Keuzebegeleiding deelnemers pensioenfondsen: het kan efficiënt en makkelijk!

Sinds 1 juli 2023 is de nieuwe (open) norm ‘keuzebegeleiding’ van kracht als onderdeel van de ‘Wet toekomst pensioenen’ (Wtp). Deze nieuwe norm verplicht pensioenfondsen tot het verrichten van (meer) inspanningen bij het begeleiden van hun deelnemers.

De nieuwe keuzebegeleidingsnorm lijkt lastig te zijn voor pensioenfondsen. Tot hoe ver reikt deze inspanningsverplichting en hoe verhoudt deze norm zich t.o.v. het verbod op het geven van breder financieel advies? Hieronder gaan wij verder in op de implicaties van deze nieuwe norm en wat wij voor u kunnen betekenen.

De ‘open’ norm keuzebegeleiding

De keuzebegeleidingsnorm (artikel 48a Pensioenwet) stelt met name dat de pensioenuitvoerder de deelnemer op een adequate wijze moet begeleiden bij het maken van een keuze binnen de pensioenovereenkomst. Onderdeel van deze norm is dat fondsen een (digitale) keuzeomgeving dienen in te richten die het mogelijk maakt voor de deelnemer om passende keuzes te maken.

Onze visie is dat een adequate keuzebegeleiding alleen mogelijk is bij een compleet beeld van de financiële situatie van de deelnemer. Ook als het alleen gaat om keuzes binnen de eigen regeling. Hoe kan je anders een deelnemer passend begeleiden naar bijvoorbeeld een vervroegde pensioendatum als blijkt dat de partner geen pensioen heeft en bovendien sprake is van een hoge hypotheekschuld die nog doorloopt tot ver in de pensioenjaren. Voor dergelijke keuzes is een holistisch inzicht nodig!

Waar ligt grens tussen financieel advies en financieel inzicht

Naast deze norm heeft het pensioenfonds ook een civielrechtelijke zorgplicht richting hun deelnemers. Ook vanuit deze zorgplicht komt een duidelijke inspanningsverplichting om deelnemers te helpen met het maken van juiste keuzes. Fondsen vinden het lastig om hier goed invulling aan te geven omdat deze zorgplicht op gespannen voet zou kunnen staan met het verbod op het geven van financieel advies. Dit verbod geldt echter niet voor de advisering over de eigen regeling. En ook buiten de eigen regeling is het prima mogelijk om suggesties te doen aan de deelnemer zonder het verbod op financieel advies te schenden. Deelnemers helpen de juiste pensioenkeuzes te maken door daarbij hun totale financiële situatie in kaart te brengen, is in onze ogen een adequate invulling van de open norm keuzebegeleiding en vanuit zorgplicht misschien zelfs wel noodzakelijk. Je hoeft daarbij niet voorbij de grens financieel advies (conform de Wft) te gaan.

De AFM heeft hierover een leidraad geschreven. Daarin stelt zij dat er ‘uiteraard’ informatie over de financiële situatie mag worden ingewonnen. Over ‘advies’ zegt de AFM dat naast het feit dat dit bij beleggingsvrijheid in de regeling verplicht is, er ook advies gegeven mag worden over keuzes buiten de regeling zoals het wijzen op de mogelijkheid in een derde pijler product bij te sparen als dat verstandig is. Uiteraard, zolang het maar niet over specifieke producten van een specifieke aanbieders gaat. Over het gebruik van geautomatiseerde systemen binnen de keuzeomgeving geeft de AFM aan dat dit geen verplichting is, maar dat het wel kansen biedt.